«СҮТ ЧАЪГЫГ» ДЕП НОМНУӉ АК ДОЮ

Тываның Национал музейинге Баян-ϴлгий аймактың Цэңгэл сумузунуң үндезин чурттакчызы, башкы Шуңгуур-Иргит Жамбаа оглу Баярхүүнүң бүгү назынында чыып, эмгелеп, шыгжап чорааны төөгүлер, шүлүглел, очулгаларын ооң эрге-чассыг ынак кызы Болормаа Баярхүү ном кылдыр чыып тургускаш, чырыкче үндүргенинге тураскааткан «Сүт чаъгыг» деп номнуң ак дою болуп эрткен. Ук хемчегни Национал музей биле Тыва төп демнежип, эрттиргеннер. 

Солун ном байырлалынга эртемденнер, эртем ажылдакчылары, Тываның күрүне университединиң башкылары, өөредилге яамызының ажылдакчылары, чогаалчылар эвилелдери, культура ажылдакчылары, Дээди Хуралдың депутаттары, хоочуннар база номну чырыкче үнеринге улуг дузаны көргүскен улуг-биче чон сонуургал-биле киришкеннер. 

Бо номда Жамбаа Баярхүүнүң Төп Азия чоннарының бурунгу чагыгларынга дүүштүрген көрүштери, бодалдары болгаш ханы уткалыг чагыглары чыып бижиттинген. Ном чаштарга, элээдилер болгаш аныяктарга база улуг назылыг кижилерге бараалгаттынган. Номну дыл эртемнериниң доктору, РАЕН болгаш РАСН-ның академиги, Моолдуң эртемнер Академиязының, Төөгү хүрээлелиниң доктору, Тываның Национал музейиниң директору Каадыр-оол Алексеевич Бичелдей редакторлаан. Ном 200 кезектиг үнген. 

«Чону, ажы-төлү, аал-чурту дээш бүгү назынында сагыш салып чораан кижиниң бодалдары ажы-төлге, арат-чонга ажыктыг, өөредиглиг болур дээрзи чугаажок. Ажы-төлүнге чагып каан аайы-биле номунуң сөзүглелинге ураанхай-тыва адалганың, ылаңгыя өк-биле адаар ажык үннерлиг сөстерниң бижилгезин сагып, көргүзерин дилээнин хандырып, бо номга киирдим. Ону боттандырып тура, бижикчи Ж. Баярхүүнүң тургускан сөзүглелинде Цэңгэл тываларының адалгазын хевээр арттыргаш, номнуң сүүзүнү деп көрүп ону өскертпедим» - деп номнуң эге сөзүнде редактор Каадыр-оол Бичелдей бижээн. 

«Болармаа ышкаш, адазының, иезиниң чагыын күүседип шыдаар кижилер бистиң аравыста хөй-ле болзун. Бо "Сүт чаъгыг" деп номнуң оруу чаагай болзун!» - деп, номнуң ак доюнуң үезинде Каадыр-оол Алексеевич йөрээлин салган. 

Цэнгэл сумузунга чаңчылчаан тыва культураның адырларын сайзырадыр болгаш нептередиринге улуг үлүг-хууну киирип, чаш салгалдарывыска үндезин культуравысты дамчыдып, оларга үлегер-чижек болуп чорууру дээш Иргит уруу Баярхүү Болормааны Тыва Республиканың Дээди Хуралының өөрүп-четтириишкин бижии-биле ном байырлалында шаңнаан. 

Байырлал үезинде Цэңгэл тывалары база боттарының чаңчылчаан культуразын, кедип чоруур идик-хевинден эгелээш, чип чоруур аъш-чеминге чедир тайылбырны кылып, сонуургатканнар. 

Номнуң ак доюнда чыглып келген арат-чон, аалчылар боттарының сагыш-сеткилин үлежип, кады кожа Моолда чурттап чоруур биче-буурай чонувустуң төлээлеринге аас-кежикти болгаш чедиишкиннерни күзээннер. «Ж. Баярхүү ышкаш ырак көрүштүг кижилер Цэңгэл тываларының аразынга чораанының ачызында Цэңгэл тывалары эстип-хайлы бербейн, дылын чидирбейн, ёзу-чаңчылдарын оскунмайн чоруур деп бодап тур мен» деп номнуң редакторунуң бодалынга каттышпас аргавыс чок.

https://vk.com/tuvacult?w=wall-20358661_60192&ysclid=lowsngfuxu732409327